Muzyka jest jednym z najstarszych i najbardziej popularnych elementów kultury. Rzadko można spotkać człowieka, który w ogóle się nią nie interesuje. Muzyka towarzyszy ludziom nie tylko od zarania dziejów, ale także praktycznie od początku życia – każdemu człowiekowi. Właściwie równolegle z językiem ojczystym. Już samo to jest wystarczającym powodem do poważnego podejścia do tematu piosenek dla dzieci.
Rodzice intuicyjnie wprowadzają muzykę w codzienne zajmowanie się swoim potomstwem. Często jest to muzyka, w której występuje najstarszy instrument – ludzki głos. Niemowlęta i małe dzieci często usypiamy nucąc jakieś melodie, włączamy piosenki do zabawy, odpoczynku. Przez muzyczne rymowanki próbujemy z dzieckiem nawiązać interakcje. Ale śpiew może dać dziecku znacznie więcej niż umilenie wspólnie spędzanego czasu.
Po co śpiewać z dzieckiem?
Korzyści, o których będzie mowa dotyczą przede wszystkim sytuacji, w których:
- dzieci doświadczają żywego przykładu śpiewu,
- piosenki są odpowiednie dla wieku i możliwości dzieci,
- są zachęcane do naśladowania melodii własnym głosem i włączają się w śpiew,
- mają możliwość skupienia się na piosence (chodzi zarówno o samopoczucie jak i warunki zewnętrzne),
- wspólne śpiewanie ma miejsce w miarę systematycznie.
Tak naprawdę nie ma „przepisu” na to, ile razy w ciągu dnia powinniśmy poświęcić czasu na śpiewanie, jakich dokładnie piosenek się uczyć, a jakich nie, czy w jaki sposób spowodować, by dziecko zaczęło śpiewać. Początkowo to tylko dorosły będzie się produkował wokalnie, ale taki właśnie przykład jest bardziej cenny niż krasnoludki skaczące po ekranie.
Chodzi o to, by śpiewanie – nie tylko oglądanie piosenko-bajek w Internecie – było dla dziecka czymś naturalnym.
Co daje śpiewanie dziecku?
- Śpiew zdaniem pedagogów muzycznych jest bardzo ważnym, a nawet najważniejszym elementem całego rozwoju muzycznego.
Muzyki uczymy się podobnie jak wszystkiego innego. Dobrze jest uczyć się wzrokowo, słuchowo, ale najważniejsza jest nauka przez działanie. Śpiew jest jednym z pierwszych możliwych dla dziecka działań muzycznych. W dalszym etapie nauki zawsze będzie obecny. Szkoda by było, żeby z powodu zaniedbania umiejętności wokalnych szanse na powodzenie w muzyce zostały zmniejszone.
- Śpiew wspomaga rozwój intelektualny poprzez naukę słownictwa, ćwiczenie pamięci.
Z każdą piosenką dzieci uczą się znaczenia nowych znaczeń, lub poznają inne użycie słów. Śpiewanie – poza improwizacją wokalną – jest odtwarzaniem z pamięci utworu muzycznego. Jest to bardzo zaawansowana czynność umysłowa, intelektualny challenge. Dużo łatwiej jest rozpoznać piosenkę, którą słyszymy. Znacznie trudniej jest przypomnieć sobie i zaśpiewać właściwą melodię z zachowaniem odpowiednich proporcji czasowych, prawda?
- Poprzez dostarczenie dziecku radości i przyjemności śpiew wspomaga rozwój emocjonalny.
Wyzwolenie tych emocji wpływa pozytywnie na cały proces uczenia się. Dziecko poznaje w piosenkach różne sytuacje, postacie i ich emocje. Uczy się empatii, zastanawia się nad tym co się dzieje w tych historiach, dlaczego. Może się zdarzyć, że dziecko nie za bardzo lubi śpiewać, nie interesuje się piosenkami. Trzeba dać mu wtedy czas. Dziecko z pewnością nabierze motywacji do śpiewania, kiedy zobaczy, że np. rodzice lub inne dzieci mają mnóstwo frajdy ze śpiewania.
- Śpiew jest kształceniem nie tylko muzycznym, ale również humanistycznym.
Piosenka dzięki warstwie muzycznej kształci poczucie estetyki i uczy języka muzycznego. Muzyka sama w sobie też może być „smutna”, „wesoła”, „skoczna”, „spokojna”. A dzięki warstwie słownej, uczy treści literackich i może dać poczucie intelektualnego spełnienia.
- Zbiorowy śpiew jest jednym z pierwszych możliwych wspólnych działań małych dzieci.
Pomaga to we wzmacnianiu więzi z grupą i socjalizacji. Uczy koncentracji na współdziałaniu m. in. poprzez dążenie do śpiewania równo i czysto z grupą. Wykształca poczucie dyscypliny poprzez nieodzowne dla czytelnego wykonania dostosowanie swojego głosu, ruchów, postawy. Uaktywnia również dzieci nieśmiałe, które poprzez śpiew nawiązują kontakt z rówieśnikami.
- Śpiew wpływa na rozwój fizyczno-ruchowy
Dzieci mając żywy przykład, mogą obserwować wymowę głosek, sposoby właściwego brania oddechu. Wpływa to pozytywnie nie tylko na aparat mowy, ale także na rozwój klatki piersiowej, pomaga dotlenić organizm, a nawet „wyzwalając naturalną potrzebę ekspresji – wpływa dodatnio na system nerwowy” (Metodyka wychowania muzycznego w przedszkolu str. 30).
Jak śpiewać z dzieckiem?
Jeśli jesteście przekonani do tego, że śpiew jest bardzo ważnym elementem w rozwoju waszego dziecka, to na koniec kilka słów o technice śpiewania.
Nie każdy rodzic ma pojęcie o śpiewaniu, ale jednak każdy powinien śpiewać.
Dla dobra dzieci ważniejszy jest autentyczny przykład muzykowania niż gotowe wykonania. Żeby prawidłowo śpiewać, nie trzeba kończyć kursu wokalnego. Ale koniecznie trzeba pamiętać o higienie śpiewu. Po pierwsze – nie można pozwalać na krzyk, ponieważ uszkadza on delikatne struny głosowe i całe gardło. Po drugie – nie śpiewać przy chorobach gardła lub w warunkach sprzyjających przeziębieniu. Również może to uszkodzić aparat głosowy, a poza tym śpiewanie z zatkanym nosem, może nawet uchem i bólem gardła nie należy do przyjemności. Śpiew wymaga równego i niezakłóconego oddychania, dlatego konieczna jest postawa wyprostowana, ale jednocześnie pozwalająca na swobodne ruchy. W piosenkach ważny jest tekst, dlatego warto zadbać o dykcję poprzez otwieranie buzi (nie za mało, nie za bardzo), prawidłowe tempo wypowiadania słów bez przyspieszania i połykania sylab.
Prezentacja piosenki, której chcemy dziecko nauczyć musi być interesująca dla dziecka
Dlatego dzieci tak chętnie śpiewają piosenki z bajek, które kochają. Jestem przekonana, że piosenka wykonywana wspólnie z rodzicem może być równie atrakcyjna. Tradycja śpiewania w domu wyrabia bardziej trwałą więź z muzyką niż zajęcia w grupie. Tym bardziej, jeśli w grupie są dzieci, które wzajemnie się przekrzykują podczas śpiewania. Oprócz okazywania entuzjazmu, warto nauczyć się słów, przyswoić sobie dobrze melodię i rytm i utrzymywać kontakt z dzieckiem w trakcie śpiewu. Można też urozmaicić wykonanie poprzez wymyślenie ruchów do piosenki, gestów – pomoże to dziecku lepiej zapamiętać treść piosenki. Nie najlepszym pomysłem jest uczenie się więcej niż jednej piosenki na raz. Nadmiar może zniechęcić dziecko. Po jakimś czasie warto wracać do starszych piosenek, żeby je sobie utrwalać.
Tyle możemy się postarać z naszej strony. Jakie będą efekty? To już kwestia indywidualna. Najczęstszym problemem w śpiewie dzieci jest fałszowanie, czyli nie trafianie w dźwięki, brak poczucia rytmu, zapominanie słów lub melodii. Jednak i nad tym można skutecznie popracować. O tym w jaki sposób – już wkrótce. Najważniejsze jednak na początkowym etapie jest niezrażanie się problemami, wyrozumiałość dla niedoskonałości (swoich też) i radosna praktyka, do czego gorąco zachęcam.